Wat is chocolade?
Chocolade is een geliefd product en is over de hele wereld bekend. Het wordt gemaakt van cacaobonen afkomstig van de cacaoboom. Deze bomen groeien alleen in warme landen en dus voornamelijk rond de evenaar. Tegenwoordig is chocolade populair onder bijna alle mensen, terwijl het vroeger vooral iets voor de rijkeren was. Europa neemt het grootste aandeel van de chocoladeconsumptie voor zijn rekening.
Binnen Europa wordt er in Zwitserland de meeste chocolade geconsumeerd per hoofd van de bevolking met een gemiddelde van 11,4 kg per jaar. Groot-Brittannië en België bezetten de tweede en derde plek. In Nederland ligt de huidige consumptie rond de 5 kg per persoon per jaar, maar de consumptie laat nog steeds een jaarlijkse stijging zien.
Soorten chocolade
Er zijn drie standaardsoorten van chocolade: melk, puur en wit. Volgens de Nederlandse Warenwet mag chocolade daadwerkelijk melkchocolade heten als het minimaal 32% cacao bevat. Voor puur geldt een minimum van 54% cacao. In witte chocolade zit veel minder cacao en kan om die reden eigenlijk geen echte chocolade worden genoemd. De structuur en de smaak lijkt wel erg op de gewone smaak van chocolade en daarom mag het toch chocolade heten. Mensen met een allergie kunnen deze soort chocolade wel eten, maar geen puur of melkchocolade. Naast de standaardsoorten bestaan er nog meer soorten chocolade met allerlei ingrediënten erin, zoals: hazelnoten, rozijnen en vele andere vullingen.
Chocolade kan in verschillende vormen voorkomen. In Nederland en Belgiё wordt chocolade vaak verkocht in repen, maar het wordt ook veel verwerkt in andere producten. Voor op de boterham kan er bijvoorbeeld hagelslag, chocopasta en vlokken worden gebruikt, maar chocolade wordt ook gebruikt in andere lekkernij: koekjes, bonbons, Twix, paaseitjes, ijs, M&M’s en nog veel meer. In de Verenigde Staten en Brazilië is de chocoladepizza een populaire lekkernij.
Chocolade vroeger
De eerste chocolade is afkomstig uit Amerika. Al in het jaar 600 na Christus maakten indianenvolken, de Maya’s en de Azteken, een chocoladedrank met de naam Xocoatl. Deze drank bestond uit cacaobonen, granen, specerijen en water. Er werd geen suiker aan toegevoegd waardoor het een bittere smaak had. In die tijd geloofde men dat de drank vermoeidheid tegen zou gaan door de cafeïne aanwezig in de cacao. In het begin van de zestiende eeuw gingen Spaanse ontdekkingsreizigers, zoals Columbus, naar Amerika en namen cacaobonen mee terug. In Spanje werd er chocoladedrank van de bonen gemaakt en voegde men er suiker aan toe. De drank werd nu ook bekend in de rest van Europa. In de zeventiende eeuw was chocolade een luxeproduct en werd het voornamelijk door de rijkeren gedronken.
De Zwitserse chocolade werd geïntroduceerd in 1819 en een aantal jaar later ontdekte de Nederlander van Houten hoe vet van de cacaomassa kon worden gescheiden. Deze techniek werd wereldwijd toegepast en in 1847 werd zo de eerste echte eetbare chocolade gemaakt door de Engelsman Fry. Rond 1900 begonnen de chocoladeprijzen te dalen en werd chocolade ook betaalbaar voor het gewone volk.
Hoe wordt chocolade gemaakt?
Het maken van chocolade is een vrij ingewikkeld proces. Allereerst is er cacao nodig, het hoofdbestanddeel van chocolade, gewonnen uit de cacaobonen. Deze bonen groeien aan de cacaoboom die vooral te vinden is in Zuid-Amerika en Afrika. De cacaobonen zitten in de vruchten van deze boom, zo’n 40 stuks per vrucht. Nadat de cacaobonen uit de vruchten zijn gehaald, worden ze eerst gefermenteerd en gedroogd. Het drogen gebeurt onder de zon en kan wel een aantal weken duren. Als de bonen droog zijn worden ze vaak, per boot, naar andere landen vervoerd. Bij aankomst in de fabriek worden de bonen eerst gereinigd en gesorteerd op basis van licht, middel of donker. Vervolgens worden de bonen geroosterd bij een temperatuur van 140°C.
De smaak van de cacao wordt grotendeels bepaald door de duur en temperatuur van het roosteren. De velletjes van de geroosterde bonen worden eraf geblazen in grote blaasmachines, zodat alleen het binnenste van de boon overblijft. Cacaomolens malen de overgebleven bonen tot een cacaomassa, dat eruit ziet als een dikke vloeistof. Door het onttrekken van vet uit deze vloeistof blijft er cacaopoeder over. Het vet wordt cacaoboter genoemd. De verschillende soorten chocolade bestaan uit verschillende hoeveelheden cacaopoeder en andere ingrediënten. Zo bestaat pure chocolade uit cacaopoeder, cacaoboter, suiker en smaakstoffen. Melkchocolade wordt ook gemaakt van deze ingrediënten met daarbij melk.
In witte chocolade wordt geen cacaopoeder gebruikt, maar alleen cacaoboter, suiker, melk en smaakstoffen zoals vanille. Als de juiste ingrediënten bij elkaar zitten wordt de chocolade in vormen gebracht en op 30 tot 32°C gehouden. Door het schudden van de vormen wordt de aanwezige lucht verwijderd. Het proces wordt afgesloten door het koelen van de chocolade, waardoor het de uiteindelijke vorm krijgt. Als de chocolade klaar is, kan het worden verpakt.
Gezondheid en chocolade
Chocolade heeft zowel positieve als negatieve gezondheidseffecten. De antioxidanten die in cacao zitten hebben een gunstige werking. Ze remmen ontstekingen, gaan vrije radicalen tegen en remmen de verbranding binnen lichaamscellen. Daarnaast hebben antioxidanten ook een gunstige uitwerking op de bloeddruk en bloedvaten. Er moet dan wel dagelijks 4 gram cacao worden ingenomen.
Chocolade bevat ook stoffen die een stimulerend effect hebben op de hersenen en verslavend kunnen zijn. Echter, deze stoffen komen in zulke kleine hoeveelheden voor dat er pas een merkbaar effect optreedt bij het eten van meer dan 10 kg chocolade. In chocolade komt ook veel magnesium voor. Magnesium is betrokken bij de energiestofwisseling, de zenuwprikkeloverdracht en de spierfunctionaliteit.
Chocolade heeft helaas niet alleen maar positieve effecten. Het bevat onder andere veel suikers, vooral in witte chocolade en melkchocolade. Suikers zijn slecht voor de tanden en van te veel suikers word je dik. Bovendien bevat chocolade veel verzadigd vet dat erg ongezond is. Pure chocolade is het beste om te eten, deze soort bevat het hoogste cacaogehalte. Tegenwoordig bestaat er ook chocolade met zoetstoffen in plaats van suiker.
Prijs van chocolade
Er bestaan verschillen in prijs tussen de chocoladesoorten, maar ook binnen elke soort. Zo is de prijs van pure chocolade erg afhankelijk van de cacaobonen die worden gebruikt. Cacaobonen hebben allemaal hun eigen specifieke kenmerken en aroma’s. De prijs van een reep pure chocolade kan in een chocolaterie wel het dubbele zijn van de prijs in een supermarkt door het gebruik van verschillende cacaoboonsoorten.
Over het algemeen is de gemiddelde prijs van een willekeurige soort chocoladereep van 75 gram ongeveer € 1,-. De ontwikkeling in de prijs hangt vooral af van de hoeveelheid cacao die er over de hele wereld verbouwd wordt. Er is een wereldwijde toenemende vraag naar cacao, waardoor de cacaoboeren hun handen vol hebben om deze vraag bij te benen. In combinatie met de lage prijs die de boeren voor hun bonen krijgen en de verslechterende milieuomstandigheden wordt het steeds lastiger om aan chocolade te komen.
De kosten voor een gemiddelde chocoladereep kunnen hierdoor in de toekomst wel eens flink gaan stijgen. Er bestaat chocolade met een speciaal keurmerk, er gaat dan meer geld van de opbrengst naar de cacaoboer. De chocolade is dan wel iets duurder per reep. Een bekend voorbeeld van zo’n keurmerk is het Max Havelaarkeurmerk.
Rare soorten chocolade
Chocolade kan in combinatie met veel andere smaken worden gegeten. Zo kunnen er specerijen, kruiden, noten, vruchten en alcohol aan toe worden gevoegd. Er bestaat bijvoorbeeld chocolade met: Cointreau, framboos, honing, koffie, munt, rum, vanille en karamel. Ook tussen landen is er verschil in smaken.
In Nederland kennen we vooral de witte en de melkvariant van de KitKat, maar in Japan bestaan er hele andere soorten KitKat. Een voorbeeld is de KitKat Fruit Parfait, witte chocolade met sprinkels van verschillende soorten fruit. Er zijn ook nog een aantal soorten chocolade die vooral opvallen door hun hoge prijs.
Delafee chocolade is chocolade met een laagje 24 karaat goud. Voor 250 gram van deze chocolade wordt € 380,- gerekend. De duurste chocolade ter wereld is de Chocopologie met € 2000,- voor 500 gram. De chocolade bestaat voor een groot deel uit de zeldzame Valrhona chocolade en wordt 24 uur lang ondergedompeld in pure vanille en truffelolie.